Jet: Victoria Dönemi’nin Gizemli Taşı ve Modern Tasarımda Yeri

Jet: Victoria Dönemi’nin Gizemli Taşı

Milyonlarca yıl boyunca aşırı sıkıştırmaya maruz kalmış olan jet, odunlardan elde edilen düz siyah, opak bir değerli taş olarak bilinir. Victoria dönemi boyunca, moda ve mücevherler bir kişinin sosyal statüsünü, mali zenginliğini ve hatta duygusal durumunu ustaca işaret eden unsurlar haline gelmişti. Cnn.com‘un haberine göre, bu dönemde giyilen kıyafetler sembolizmle doluydu ve katı nezaket ve sosyal kurallar etrafında şekillendi. Dönemin simgeleri arasında sıkı korseler ve silindir şapkalar yer alırken, güvercinleri tasvir eden mücevherler bireylerin derin dini bağlılıklarını ifade ediyordu.

Kraliçe Victoria’nın Moda İkonu Olması

Jet, şaşırtıcı derecede hafif ve koyu siyah bir taş olmasıyla bilinen en eski değerli taşlardan biridir. Neolitik Çağ’dan (MÖ 7.000-1.7000) bu yana sanata yatkın kişiler tarafından işlenmiştir. Hem Romalılar hem de Vikingler, jet ile çeşitli eşyalar tasarlamışlar; düğmelerden yüzüklere, minik heykellerden koruyucu muskalara kadar birçok örnek ortaya koymuşlardır. Ancak jetin moda dünyasında en yüksek seviyelere ulaşmasını sağlayan isim, hiç şüphesiz Kraliçe Victoria olmuştur. Hükümdar, jet takmayı sıkça tercih etmiş, özellikle de kocası Prens Albert’in ölümünden sonra tamamen siyah elbiseleriyle uyumlu olan jet mücevherlerini tercih etmiştir. Bu dönemden itibaren jet, yas elbisesi ile eş anlamlı hale gelmiştir.

Jetin Dünyası: Kaynak Arayışı

Dünyanın önde gelen jet araştırmacılarından biri olan İngiliz gemolog Sarah Steele, “Viktorya döneminde herkes jet takmak istiyordu” diyor. “Dünyanın dört bir yanına jet kaynakları aradık – Venezuela’dan İspanya’nın kuzeyine kadar – ve elde ettiğimiz jetleri İngiltere’ye geri ihraç ettik.” Ancak mücevhere olan ilginin sürekliliği, pazarın daha düşük kaliteli jetlerle dolmasını sağladı. Bu daha kırılgan jetler, tüketici güvenini olumsuz etkiledi. Aynı zamanda, plastik devrimi hız kazanıyordu. 1907’de icat edilen Bakelite, popüler ve koleksiyonluk mücevher reçinesi haline gelirken, bazı üreticiler, dikkat çekici bir şekilde, plastik jeti mükemmelleştirdiler. Tüm bunlar, jetin popülaritesinin düşmesine neden oldu. “Herkes yas tutmaktan bıkmıştı ve sonra Birinci Dünya Savaşı geldi ve bu, jetin sonunu getirdi” diye ekledi Steele. “Aslında, endüstrinin hayatta kalması bizim için büyük bir şans oldu.” Böylece jet, uzun yıllar boyunca hediyelik mücevher devresinde yer alsa da, neredeyse tüm mücevher tasarımcıları tarafından göz ardı edildi.

Whitby: Jetin Altın Standartı

Son zamanlarda, birkaç saygın tasarımcı jet mücevherlerini yeniden keşfetti ve bu hafif değerli taşı, etkileyici mağazalarda yer alan zarif mücevher parçalarına dahil etmeye başladılar. Bu tasarımcılar, yalnızca herhangi bir jet kullanmıyor; mücevhere uygun jetin altın standardı olarak kabul edilen Whitby jetini bilinçli olarak seçiyorlar. 1800’lerde İspanya, Fransa ve Amerikan Güneybatısı da dahil olmak üzere birkaç bölgede çıkarılan jet, yalnızca İngiltere’deki Whitby’nin Kuzey Yorkshire kıyısında yeraltında oluşmuştur. “Whitby jet, kesinlikle dünyanın en iyi jeti için yarışıyor” diyor Steele, aynı zamanda kasabadaki tarihi bir jet atölyesi ve perakende mağazası olan Ebor Jetworks’ün ortak sahibi. Whitby jet, derin siyah rengi ve dayanıklılığı ile tanınır. Genel olarak, Whitby jet zamanla çatlamaz veya solmaz, bu da onu daha az dayanıklı, isimsiz jetlerden ayırır.

Modern Tasarımda Jetin Yeri

Örneğin, “Kuzgunlar” adlı seride, İngiliz zanaatkar Graham Heeley tarafından Whitby jetinden karmaşık bir şekilde oyulmuş ve yerel kuyumcu Ian Fowler tarafından altına yerleştirilmiş uçuş halindeki siyah kuzgunlar yer almaktadır. Tasarımcı Wightman, koleksiyonunda yalnızca İngiltere malzemeleri ve işçiliğini kullanmaya kararlıdır. İlk çalışmasında ayrıca Moorland şimşirinden oyulmuş parçalar ve bahçesinden topladığı geyik boynuzları da bulunmaktadır.

Nadir Olmasının Cazibesi

Whitby jetinin parçalarından oyulmuş yuvarlak formlar, siyah elmaslarla süslenerek, loş, tonlu ışıltılarla titreşen küçük galaksileri andıran mücevherler ortaya çıkarmaktadır. Kalabalığın arasından sıyrılmak isteyen moda tutkunları için çekici bir diğer unsur, jetin gerçekten nadir olmasıdır. Jet zanaatkarları ve perakendecileri her zaman kıttır. Yeni jet edinmenin tek yolu, jeolojik oluşumlardan döküldüğü yerlerde avlamaktır. Steele ve iş arkadaşları, gelgitle sürüklenen gevşek jeti bulmak için kıyı boyunca seyahat ederler; yasal olarak toplamanıza izin verilen tek jet budur. “Dışarıda yeterli jet yok ve büyük jet parçaları satın almak neredeyse imkansız” diyor Steele. “Turistler bize sürekli sert jet için telefon ediyor ve yanıt her zaman ‘hayır’ oluyor.”