Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ve Korunma Yöntemleri

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ve Korunma Yolları

HPV (İnsan Papilloma Virüsü) popülaritesini sürdürürken, geçmişteki ve kalıcı cinsel yolla bulaşan hastalık etkenlerimize de bir göz atalım. Eski düşmanlarımızı unutmayalım ve cinsel sağlık konusunda dikkatli olalım. En yaygın hastalıkların isimlerini ve insanlara etkilerini kısaca hatırladıktan sonra, bu hastalıkların yaygınlığına ve korunma yollarına değineceğiz. Böylece cinsellik konusundaki şehir efsanelerini de düzeltmiş olacağız.

Klamidya

Klamidya, bir bakteri enfeksiyonudur. İdrar yaparken yanma, kadınlarda anormal vajinal akıntı veya cinsel ilişki sırasında ağrı gibi belirtiler gösterebilir. Tedavi edilmediği takdirde, bu şikayetler devam ederken, özellikle kadınlar kalıcı hasarlarla karşılaşabilir ve çocuk sahibi olma şansını kaybedebilir. Bu durum, ömür boyu sürecek pişmanlıklara yol açabilir.

Bel Soğukluğu (Gonore)

Bir diğer bakteri kaynaklı hastalık olan bel soğukluğu, klamidya ile benzer belirtilerle kendini gösterir. Tedavi edilmediğinde, klamidya gibi kalıcı hasarlara neden olabilir ve ciddi sağlık sorunları yaratabilir.

HIV/AIDS

İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV), AIDS’e yol açabilir. HIV vücuda girdiğinde, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla ve bazı kanser türleriyle savaşma yeteneği azalır. Belirti göstermeden yıllarca vücutta kalabilir. Doğru tedavi ile HIV enfeksiyonu kontrol altına alınabilir, ancak tamamen tedavi edilemez.

Herpes Simpleks Virüsü (HSV)

Herpes Simpleks Virüsü, bilinen uçuk etkenidir. HPV gibi geniş bir ailesi yoktur ve iki türü bulunmaktadır. HSV-1 genellikle ağız bölgesinde uçuklara yol açarken, HSV-2 genital bölgede yaralara neden olur. Uçuklar, hayat boyu süren enfeksiyonlardır ve tedavi yalnızca belirtileri hafifletmek içindir.

Sifiliz

Sifiliz, cinsel yolla bulaşan en eski ve ciddi hastalıklardan biridir. Erken tanı konulmadığında, sinir sistemi, kalp ve diğer organları etkileyebilir. Sifiliz, bir bakteri hastalığıdır ve dikkatli okurlarım bilir ki, bu tür hastalıklar antibiyotiklerle tedavi edilebilir.

Trichomonas Enfeksiyonu

Trichomonas hastalığı, bir parazitin neden olduğu enfeksiyondur. Kadınlarda vajinal akıntı, kaşıntı ve idrar yaparken ağrıya neden olabilir. Erkeklerde genellikle belirti göstermez, ancak bulaşıcıdır. Tedavi edilmediğinde, cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların riskini artırabilir.

Hepatit B

Hepatit B virüsü (HBV), karaciğerin iltihaplanmasına yol açar ve enfekte vücut sıvıları ile bulaşır. Yara teması, kan, tükürük ya da korunmasız cinsel ilişki ile HBV bulaşabilir. Kronik hepatit B enfeksiyonu, siroz ve karaciğer kanseri riskini artırabilir. Hepatit B aşısı, bu virüse karşı korunmanın en etkili yoludur.

CYBH Nasıl Test Edilir?

Cinsel sağlık kontrolleri, bireyin cinsel geçmişi ve belirtileri göz önünde bulundurularak belirli hastalıklar için testler yapılmasını gerektirir. İşte bazı test yöntemleri:

• Kan Testleri: HIV, sifiliz, hepatit B gibi hastalıkların teşhisinde kullanılır.
• İdrar Testleri: Klamidya ve gonore gibi bakteriyel enfeksiyonların teşhisinde kullanılır.
• Sürüntü Testleri: Cinsel organlardan, rektumdan veya boğazdan alınan sürüntülerle enfeksiyon tespiti yapılır. HPV, herpes ve diğer enfeksiyonlar bu yöntemle teşhis edilebilir. HPV testlerinde, rahim ağzından alınan hücre örnekleri ile virüsün varlığı saptanır.
• Fiziksel Muayene: Hekiminiz genital siğiller veya herpes yaraları gibi belirti gösteren enfeksiyonları kolaylıkla teşhis edebilir. Ancak görünür belirtiler olmadan da CYBH taşıyabileceğiniz için, sadece fiziksel muayeneye güvenmemek gerekir.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın en etkili yolları arasında cinsel birlikteliklerde prezervatif kullanımı, düzenli testler ve aşılar yer alır. Ayrıca, cinsel partnerlerle açık iletişim kurmak ve sınırları belirlemek de hem bireyin hem de partnerinin sağlığını korumaya yardımcı olur. Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak, CYBH’lerden koruduğu gibi istenmeyen gebeliklerden de korur.

Türkiye’de her geçen yıl kadın cinayetleri, çocuk istismarları ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülme sıklığı artmaktadır. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, özellikle sifiliz ve HIV/AIDS vakalarında önemli bir artış gözlemlenmektedir. Örneğin, sifiliz vakaları 2012 yılında 281 iken, 2022 yılında 3.533’e yükselmiştir. HIV/AIDS vakalarında da 2022’de yaklaşık 3.000 yeni vaka kaydedilmiştir.

Bu artışların nedenleri arasında güvenli cinsel ilişki konusunda farkındalığın azalması, kondom kullanımının düşmesi ve çoklu partnerli ilişkilerin artışı yer almaktadır. Ne kadar çok cinsel partner, o kadar çok hastalık riski ve hastalıkların hızlı yayılması anlamına gelmektedir. Ayrıca, göç, yoksulluk ve sağlık hizmetlerine erişimdeki eşitsizlikler de hastalıkların yayılmasını tetikleyen faktörler arasındadır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sadece yetişkinlerin sorunu değil; bu hastalıkları taşıyan hamile kadınların yeni doğan bebekleri de tehdit altındadır.

Türkiye’de uygulanan muhafazakâr sağlık ve eğitim politikaları, cinsel sağlık eğitiminin sınırlı kalmasına ve güvenli cinsel ilişki konusunda bilinçlenmenin yeterince sağlanamamasına yol açmaktadır. Bu durum, genç nüfusun cinsel sağlık bilgilerine erişiminde zorluklar yaratmaktadır. Okullarda cinsel eğitimin müfredata tam olarak dahil edilmemesi ve kondom kullanımı ile cinsel sağlık hizmetlerine erişimin yeterince vurgulanmaması, CYBH vakalarının artmasına katkıda bulunabilir. Eğitim alan gençler, bilimin henüz kabul görmediği 1700’lü yıllarda yapıldığı gibi dua okunarak siğillerin tedavi edildiğine inanabilirler.

Son yıllarda dijital teknolojilerin hayatımızın her alanına entegre olmasıyla birlikte online buluşma uygulamaları ve platformları popüler hale gelmiştir. Bu uygulamalar, yoğun iş hayatı veya sosyal çevresi dar olan bireyler için yeni ilişkilere açılmanın hızlı ve kolay bir yolunu sunmaktadır. Ancak, bu kolaylık, beraberinde bazı riskleri de getirmektedir. Birçok kişi, tanıştığı kişilerle cinsel ilişki yaşamayı tercih etmektedir. Bu ilişkiler, geleneksel olarak uzun süreli tanışıklığa dayanan ilişkilerden daha hızlı ilerleyebilir, bu da CYBH risklerinin artmasına neden olmaktadır.

Güvenli cinsel yaşamın temel ilkeleri arasında hastalıklardan korunmak kadar, sınırların belirlenmesi, saygı ve onay kavramının doğru anlaşılması da büyük öneme sahiptir. Her birey, kendi cinsel sınırlarını belirleme hakkına sahiptir ve bu sınırlar açık bir şekilde ifade edilmelidir. Zorlayıcı veya baskıcı bir ortamda yaşanan cinsel deneyimler, hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı olumsuz etkileyebilir. Bu noktada, açık iletişim büyük bir önem taşımaktadır. İlişkideki her iki tarafın da, neyin kabul edilebilir olduğunu net bir şekilde anlaması gerekmektedir.

Cinsel ilişkide onay kavramı, güvenli ve sağlıklı bir cinsel yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır. Onay, iki tarafın da cinsel ilişkiye açık ve istekli bir şekilde rıza göstermesi anlamına gelir. Bu rıza, her aşamada sorgulanabilir ve partnerlerin isteklerinin değişebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. “Hayır” cevabı, ne zaman ve hangi koşulda olursa olsun kabul edilmelidir. Onayın sürekli olması gerektiği gibi, ilişkinin doğasına göre yeniden alınması da önemlidir. Alkollü ya da bilinç bulanıklığı içinde olan bir bireyin verdiği rıza geçerli değildir. Ayrıca, baskı veya manipülasyon altında alınan onay da sağlıklı bir temele dayanmaz. Taciz vakalarının çok arttığı bir dönemde, bireylerin “HAYIR” dediği her andan sonra devam eden ilişki artık rızaya dayalı bir ilişki değildir ve bu durum, şikayet durumunda suç olarak kayıtlara geçebilir. Sağlıklı ve güvenli bir cinsel yaşam için açık iletişim ve karşılıklı saygı şarttır.